Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chung, đặc biệt là tư tưởng về xây dựng nền công vụ liêm chính, chuyên nghiệp, phục vụ nhân dân nói riêng, vẫn còn vẹn nguyên giá trị thời sự, ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Chủ tịch Hồ Chí Minh từ rất sớm đã khẳng định rằng: “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng”. Cũng từ buổi đầu, với cương vị nguyên thủ quốc gia và đứng đầu Chính phủ, Người đã đặt toàn bộ sự quan tâm vào việc xây dựng một nền hành chính nhà nước làm “công bộc” của nhân dân.

Người xác định, nhân dân là lực lượng, là sức mạnh của Chính phủ, còn Chính phủ là người hướng dẫn, tạo điều kiện, giúp đỡ nhân dân, “Vậy nên Chính phủ với nhân dân phải đoàn kết thành một khối,... Chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh việc chung cho dân”.  Người nhấn mạnh: “Chính phủ Cộng hòa Dân chủ là gì? Là đày tớ chung của dân, từ Chủ tịch toàn quốc đến làng. Dân là chủ thì Chính phủ phải là đày tớ”. Điều này luôn được Người nhấn mạnh trong những dịp thích hợp, với những đối tượng thích hợp.

Chủ nghĩa cá nhân

Những người theo chủ nghĩa cá nhân sống và làm việc theo triết lý vị kỷ, đặt cái “tôi” lên trên hết, làm việc gì cũng chỉ nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”. Những cán bộ, đảng viên theo chủ nghĩa cá nhân sống một cách thấp hèn, “không có dũng khí cách mạng, ít lo nghĩ về trách nhiệm của mình, không quyết tâm vươn lên phía trước. Họ hững hờ như những người không có lý tưởng, đến đâu hay đó, qua tháng qua ngày. Đối với công việc của cách mạng, không có thái độ người làm chủ tập thể, dám nghĩ dám làm, mà thường bị động ngồi chờ”.

Quan liêu trong hoạt động công vụ

Chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích chi tiết, đầy đủ, cụ thể hơn về bệnh quan liêu. Người cho rằng, quan liêu không chỉ có trong các cơ quan nhà nước, mà có cả trong Đảng và các tổ chức chính trị - xã hội. Người chỉ rõ, trong một cơ quan, một tổ chức, người quan liêu là những cán bộ, công chức tựa như “ông quan cách mạng”; là kẻ thù bên trong, nằm trong các tổ chức của ta, nó ngấm ngầm ngăn trở, phá hoại sự nghiệp cách mạng. Những kẻ đó chính là những cán bộ công quyền nhưng xa dân, khinh dân, sợ dân, không tin cậy nhân dân, không hiểu biết nhân dân, không thương yêu nhân dân. Bệnh quan liêu biểu hiện ra bên ngoài với muôn hình vạn trạng khác nhau.

Ngoài những biểu hiện chung nhất đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn chỉ rõ nhiều biểu hiện cụ thể của bệnh quan liêu. Đó là: “Ích kỷ, hủ hóa,... cố tranh cho được ủy viên này, chủ tịch kia,... lo ăn ngon mặc đẹp, lo chiếm của công làm của tư, lợi dụng địa vị và công tác của mình mà buôn bán phát tài, lo việc riêng hơn việc công.

Để vận dụng những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào đấu tranh phòng, chống quan liêu hiện nay có hiệu quả tích cực, cần xuất phát từ luận đề trong tư tưởng của Người là: “Có cán bộ tốt, việc gì cũng xong/ Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”.

Do vậy, để đấu tranh phòng, chống quan liêu hiện nay cần thực hiện tốt những nhiệm vụ, giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với việc chấp hành Điều lệ Đảng, các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước ở các cấp ủy đảng và cơ quan nhà nước. Tăng cường phòng, chống quan liêu trước tiên từ trong nội bộ từng cơ quan, đơn vị; và trước tiên nữa là từ mỗi cán bộ thanh tra, kiểm tra các cấp từ trên xuống dưới, để bảo đảm rằng các cơ quan thanh tra không mắc bệnh “quan liêu bàn giấy”, mỗi cán bộ thanh tra, kiểm tra phải thực sự có phẩm chất tốt, không có lòng tham, vụ lợi và phải có dũng khí không e dè, vị nể bất cứ ai.

Thứ hai, có đủ cơ sở pháp lý và thiết chế để bảo đảm cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện có hiệu quả chức năng giám sát, phản biện xã hội đối với các hoạt động công quyền. Có như vậy, Đảng ta mới phòng ngừa, ngăn chặn được bệnh quan liêu, độc đoán, chuyên quyền, tham nhũng trong điều kiện một đảng duy nhất lãnh đạo, cầm quyền, khi các chức vụ chủ chốt từ cơ sở cho đến cấp Trung ương trong các cơ quan nắm quyền lực nhà nước (lập pháp, hành pháp, tư pháp) hầu hết là đảng viên. Vì vậy, tăng cường vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đối với các hoạt động công quyền là việc làm vô cùng cần thiết.

Thứ ba, đổi mới phong cách lãnh đạo. Trong tình hình hiện nay, tổ chức đảng và chính quyền các cấp cần trực tiếp liên hệ với nhân dân, lắng nghe nhân dân, đối thoại với nhân dân, hơn là chỉ nghe báo cáo của cấp dưới, của đảng viên; khi tiếp xúc với cử tri ở đâu thì nên tiếp xúc “với các tầng lớp người”, như Bác Hồ đã căn dặn, chứ không nên chỉ tiếp xúc một cách hình thức với những người mà cấp ủy và chính quyền nơi ấy đã lựa chọn.

Thứ tư, chống quan liêu để khắc phục tình trạng “tham nhũng chính sách”. Đảng ta đang thực hiện việc phân cấp, phân quyền cho các địa phương, đơn vị, nhất là cho cấp tỉnh thì càng cần chống “tham nhũng chính sách”, để vừa bảo đảm phát huy tính độc lập, tự chủ, sáng tạo của các địa phương, đơn vị, vừa bảo đảm quyền quản lý thống nhất, mang tính toàn vẹn từ trên xuống dưới.

Thứ năm, chống quan liêu trong việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có quyền tác giả. Luật Sở hữu trí tuệ của nước ta có quy định về quyền và bảo vệ quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, trong đó có quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả,... Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu./.

(Một số nội dung sưu tầm từ Tạp chí Cộng sản điện tử)